Antibiotica niet alleen slecht voor darmflora

Voor het vele gebruik van antibiotica ligt resistentie op de loer. Bovendien heeft het negatieve effecten op de darmflora en kan het zelfs, volgens nieuw onderzoek van MIT, het immuunsysteem ondermijnen.

Een antibioticum gaat niet alleen ziekmakende, maar ook nuttige darmbacteriën te lijf. Daardoor is de darmflora na een kuur minder divers dan daarvoor. Bovendien kan het lang duren voordat de darmflora weer volledig is hersteld [1]. Alle reden om antibiotica alleen in te zetten indien het écht nodig is.

Verminderde afweer

Onlangs kwam er wellicht een nieuw argument bij om antibiotica spaarzaam in te zetten. Een onderzoek van MIT en Harvard met muizen laat zien dat antibiotica het immuunsysteem op verschillende manieren tegenwerken [2]. Zo kunnen antibiotica het vermogen van immuuncellen van muizen verminderen om bacteriën te doden.

Daarnaast kunnen antibiotica de bacteriële ziekteverwekker juist beschérmen; dit doen ze door de biochemische omgeving van de ziekteverwekker te veranderen. Het onderzoek is gepubliceerd in Cell Host & Microbe.

Systemische veranderingen in metabolieten

Eerder onderzoek van MIT liet al zien dat metabolieten de ontvankelijkheid van bacteriën voor medicatie kunnen beïnvloeden [3]. Metabolieten zijn kleine moleculen, die cellen vrijgeven als tussenproducten bij stofwisselingsreacties. In dit nieuwe onderzoek werden muizen – die een infectie van de E. colibacterie hadden – behandeld met een veelgebruikt antibioticum: ciprofloxacin.

De onderzoekers stelden vast dat het antibioticum systemische veranderingen in de metabolieten veroorzaakte. Niet  – zoals misschien verwacht – door het microbioom te beïnvloeden, maar door direct op het weefsel van de muis in te werken. Nader onderzoek wees uit dat de metabolieten die de cellen van de muis vrijgaven, E. coli meer resistent maakte tegen ciprofloxacin.

Daarnaast verzwakten de antibiotica ook de immuunfunctie door de ademhalingsactiviteit van immuuncellen te remmen. Hierdoor waren macrofagen minder goed in staat om de E. colibacterie aan te vallen en op te eten. Ofwel: het antibioticum zette in dit onderzoek allerlei veranderingen in gang die de therapie juist tegenwerkten.

Er is nog meer onderzoek nodig om de bevindingen te vertalen naar de behandeling van mensen. Maar vanwege de toename van resistentie, noemen de onderzoekers het uiterst belangrijk om de vele effecten te begrijpen die een kuur teweeg kan brengen.

Probiotica

Het verdient aanbeveling om na antibioticagebruik altijd een probioticakuur te adviseren om de darmflora weer te versterken. Afhankelijk van de leeftijd van u en overige gezondheidsomstandigheden – is de darmwand in orde? hoe staat het met de spijsvertering? – zijn er verschillende vormen van probiotica om de darmflora weer op orde te brengen.

Conclusie

Antibiotica zijn nuttig om lastige bacteriële infecties mee te bestrijden. Echter, de darmflora wordt ook minder divers en zet mogelijk allerlei veranderingen in gang die de therapie juist tegenwerken. In dit onderzoek beschermde de antibiotica de E. colibacteriën door de biochemische omgeving te veranderen en maakte het de immuuncellen van de muizen minder effectief. Meer onderzoek is nodig, én gewenst, gezien de toenemende resistentie tegen antibiotica.

Bronnen

  1. Katri Korpela, Anne Salonen, Lauri J. Virta, Riina A. Kekkonen, Kristoffer Forslund, Peer Bork, Willem M. de Vos: Intestinal microbiome is related to lifetime antibiotic use in Finnish pre-school children. Nature Communications, 26 Jan 2016.
  2. Yang JH, Bhargava P, et al. Antibiotic-induced changes to the host metabolic environment inhibit drug efficacy and alter immune function. Cell Host & Microbe. Online November 30, 2017. DOI: 10.1016/j.chom.2017.10.020
  3. https://phys.org/news/2017-11-antibiotics-ability-immune-cells-bacteria.html

Redactionele bron: Natura Foundation