Beweging gunstig voor microbioom

Voeding, suppletie, stressreductie: het zijn allemaal wegen waarlangs het microbioom geoptimaliseerd kan worden. Maar het inzicht dat ook beweging een rol speelt in de samenstelling en diversiteit van de darmflora, is relatief nieuw. Wat kunt u daarmee in de praktijk?

 

Beweging zorgt in het algemeen voor een betere doorbloeding van het lichaam, waaronder in de darm. Dit zorgt voor een betere toevoer van nutriënten en dientengevolge een betere darmfunctie. Daarbij heeft het een gunstig effect op de motiliteit, waardoor de faeces niet te lang in het lichaam blijft zitten. Maar het inzicht dat beweging gunstig is voor de kwantitatieve én kwalitatieve aspecten van de darmflora is relatief nieuw.  Hoe werkt dat precies?

Omgevingsfactoren en darmflora

Allereerst is het handig om een kort overzicht te hebben van omgevingsfactoren die de omvang en samenstelling van de darmflora negatief kunnen beïnvloeden.

  • Prenatale psychosociale stress bij de moeder
  • Obesitas bij de moeder
  • Keizersnede, geen of kortdurende borstvoeding
  • Antibioticagebruik, NSAID’s
  • Nutriëntarme voeding, toxinen
  • Overdaad aan suiker
  • Gebrek aan fermenteerbare vezels
  • Stress, burn-out, ouderdom, ziekte

De invloed van de omgeving op de darmflora begint dus al in het vroege leven (Browne et al., 2017). Tegelijkertijd is een stabiel en breed darmmicrobioom het hele leven lang onmisbaar voor een normale fysiologie van de darmen. Bovendien draagt het bij aan een goede communicatie over de darm-microbioom-hersenas en, langs deze weg, de lichamelijke en psychische gezondheid van het individu (Monda et al., 2017).

Beweging en darmflora

Recent reviewonderzoek laat zien dat beweging het aantal gunstige bacteriën in de darm kan verhogen en toont aan dat het microbioom reageert op homeostatische en fysiologische variaties daarin als gevolg van lichaamsbeweging (Monda et al., 2017). In het reviewartikel wordt geconcludeerd dat “Er sterke aanwijzingen zijn dat beweging een omgevingsfactor is die veranderingen teweeg kan brengen in de kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling van de darmflora, met mogelijk positieve gezondheidseffecten voor de gastheer.”

Maar wat doet beweging dan precies voor de darmflora? Er zijn volgens de onderzoekers ruwweg vier belangrijke effecten aan te duiden.

Beweging:

  • vergroot de diversiteit van de darmflora
  • verbetert de verhouding bacteroïdetes/firmicutes
  • stimuleert de proliferatie van gunstige bacteriën
  • stimuleert de productie van kortketenige vetzuren door bacteriën

Om bij punt 1 te beginnen: diverse studies hebben aangetoond dat er bij gezonde mensen meer diversiteit in de darmflora zit dan bij zieke mensen. Bij zieke mensen is de diversiteit vaak sterk gereduceerd. Vooral jagers-verzamelaars, zoals de Hadza, hebben een veel breder microbioom dan de westerse mens (Segata, 2015). Bij deze stam – en vergelijkbare traditioneel levende volkeren – worden over het algemeen geen chronische ziekten zoals diabetes type 2 gerapporteerd. Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen of het hier werkelijk gaat om een oorzaak-gevolgrelatie, maar binnen de wetenschap wordt er steeds meer in deze richting gedacht (Browne et al., 2017).

Verder kan een betere verhouding van bacteroïdetes en firmicutes mogelijk bijdragen aan gewichtsreductie en verbetering van maagdarmklachten (Monda et al., 2017). Proliferatie van gunstige bacteriën heeft een positief effect op de barrièrefunctie en verlaagt zo de kans op obesitas en metabole aandoeningen. En tot slot zorgen kortketenige vetzuren in de darm onder andere voor onderhoud van het darmepitheel (Morrison et al., 2016).

Effecten dysbiose op het lichaam

Wanneer de vier bovengenoemde punten ongunstig uitpakken, is er sprake van een dysbiose. Wanneer het darmmicrobioom uit balans is, heeft dit invloed op een breed spectrum van lichaamsprocessen (Browne et al., 2017). Het onderzoek van de afgelopen 20 jaar heeft onder andere mogelijke invloeden blootgelegd op het gebied van:

  • Spijsvertering (enterocolitis, sepsis, buikklachten, constipatie)
  • Immuunsysteem (allergieën, eczeem, Crohn, coeliakie)
  • Zenuwstelsel (koliek, stress, gedragsproblemen, neurologische aandoeningen)
  • Longen (astma, bronchitis, COPD)

Het belang voor de praktijk

De onderzoekers concluderen op basis van hun review dat beweging als behandeling of preventie gebruikt kan worden bij dysbiose en de daaraan gerelateerde aandoeningen.

“Beweging kan gebruikt worden als behandeling voor het behoud van een gebalanceerde microflora of om deze weer in balans te krijgen na dysbiose. Op deze manier kan de gezondheidsstatus verbeterd worden. Desalniettemin is er meer onderzoek nodig om de processen die de samenstelling en functie van de microflora veranderen nog beter te begrijpen.”

Oftewel: een goede gezondheid begint in de darm. En dat begint weer met een goede voeding met veel vezels, weinig suiker, stressreductie en, waar nodig, het suppleren van L-glutamine, pre- en probiotica. Maar ook beweging mag dus zeker niet over het hoofd gezien worden.

Lees ook de whitepaper “Een goede gezondheid begint in de darm”.

Bronnen

  1. Browne et al., Microbiota in Health and Disease: from pregnancy to childhood, Wageningen Academic Publishers (2017), pp. 17-35.
  2. Monda et al., Exercise modifies the Gut Microbiota with Positive Health Effects, Oxidative Medicine and Cellular Longevity, Vol 2017 (2017), Article ID 3831972.
  3. Morrison et al., Formation of short chain fatty acids by the gut microbiota and their impact on human metabolism, Gut Microbes, 2016, 7(3): 189-200.
  4. Segata N., Gut Microbiome: Westernization and the Disappearance of Intestinal Diversity, Current Biology, Volume 25, Issue 14, 20 July 2015, Pages R611-R613.

Redactionele bron: Natura Foundation